Bouwtuin zet zich in voor radicale verduurzaming van de (zelf)bouwketen en (her)ontwikkelt betaalbare circulaire bouwmethoden en -producten die een hybride toepassing van natuurlijke materialen in de architectuur mogelijk maken. De natuurlijke materialen verwerkt tot demontabele (prefab) bouwelementen, zoals gevels en daken. Zo kunnen de grondstoffen weer terugkeren naar het landschap waar ze vandaan komen en voeding vormen voor de aanwas van een nieuwe generatie materialen.
Gemaakt van
De grondstoffen zijn onder te brengen in drie basiscategorieën:
Er worden hiervoor natuurlijke reststromen uit de regio gebruikt, die vrijkomen bij landbouwactiviteiten (o.a. zand, klei, stro) of bij natuurbeheer (o.a. hout, twijgen, riet), maar er worden ook gecultiveerde bouw gewassen (o.a. hennep, vlas) toegepast.
Tevens gebruikt Bouwtuin biobased verbindingsmiddelen, zoals houten deuvels en vlastouw, maar schuwen de toepassing van her te gebruiken technische verbindingsmiddelen niet.
Facts
RIET
Riet is een typisch Nederlands bouwmateriaal, het groeit goed in waterrijke omgevingen. Tegenwoordig echter is zo’n 70% van alle rieten daken in Nederland gedekt met Chinees riet. Het riet is van goede kwaliteit en is per m2 dak zo’n €10,- goedkoper. Aangezien het rietsnijden een arbeidsintensief proces is is het voor Nederlandse rietsnijders lastig om met het Chinese riet te concurreren (bron: rietdekker René Aasman).
AARDE
In Nederland komt door grondverzet voor o.a. natuurontwikkeling en bouwprojecten, naar schatting jaarlijks circa 40 tot 45 miljoen ton schone en licht verontreinigde grond en baggerspecie vrij, welke conform wet en regelgeving direct kan worden hergebruikt en ingezet als grondstof voor verschillende vormen van aarde bouw (meldpunt Besluit Bodemkwaliteit- Bbk)
HOUT
Slechts 10% van een boom wordt gebruikt als kwaliteitshout voor de bouw. Een groot deel van het hout krijgt een laagwaardiger toepassing, bijvoorbeeld als grondstof voor de papier- of luciferindustrie.
Het belang van lokaal
Bouwtuin werkt vanuit een regionale waardeketen, bestaande uit leveranciers van natuurlijke grondstoffen (o.a. boeren, natuurbeheerders, grondverzetbedrijven) en ambachtelijk makers, waardoor we de oorsprong kennen van de materialen die we toepassen. Deze manier van werken hebben is ontwikkeld tijdens het actieonderzoek in de regio Hilversum en de Gooi- & Vechtstreek. Hier werd gezocht naar de (on)mogelijkheden van de herintroductie van natuurlijk materiaalgebruik. Aan de hand van een serie gevel workshops werd gezocht naar de essentie van de verschillende materialen (aarde, hout en riet) en het architectonische palet van de streek.
Productieproces
Bouwtuin hanteert een low-tech bouwmethode, waarbij het rauwe materiaal in een zo puur mogelijke vorm geassembleerd wordt binnen prefab bouwelementen. Deze aanpak maakt het mogelijk telkens andere combinaties te maken, inspelend op de mogelijkheden van een regio.
- Stap één is het verkrijgen van natuurlijke grondstoffen:
- Aarde (zand,klei, leem): grondverzetbedrijven
- Hout: natuurbeheerders
- Vezels (stro, riet, lisdodde): boeren/natuurbeheerders
- Met het hout worden de dragers van het bouwsysteem gemaakt en met de vezels en aarde de invulling en afwerking hiervan.
- De onderdelen zijn losmaakbaar en kunnen terugkeren in de natuurlijke cyclus via compostering.
Toegepast
De Bouwtuin-methode, is gericht op het assembleren van gevels en daken. De methode is zeer geschikt voor kleinschalige woningbouw in landelijke streken, maar kan ook toegepast worden in een meer stedelijke context. en op die manier lokale kleur en karakter geven aan nieuwe of bestaande woonbuurten of stadsranden. Een voorbeeld van de toepassing van de verschillende soorten natuurlijke grondstoffen als gevelmateriaal is onze Bouwtuin-tentoonstellingswand die momenteel bij de Groene Afslag in Laren te zien is.
Milieu-impact
De exacte impact van onze Bouwtuin-methode is nog niet gekwantificeerd, maar op basis van de volgende kenmerken is er een positieve impact:
- Door de regionale waardeketen en beperkt transport is de CO2-uitstoot teruggebracht.Het gebruik van reststromen die anders verbrand worden voorkomt CO2-uitstoot.
- Bomen en gewassen als riet, stro en hennep nemen CO2 op.
- Een nat gewas als riet gaat veenbodemoxidatie tegen en draagt bij aan waterzuivering en -berging.
- Voor de productie van aardstenen en stuc wordt geen externe energie gebruikt. Het materiaal wordt aan de lucht gedroogd.
- De onderdelen zijn losmaakbaar en kunnen terugkeren in de natuurlijke cyclus via compostering.
- ‘Bouwtuinkunde’ draagt bij aan betekenisvolle banen en een gezonde bouwcultuur.
Goed om te weten!
De Bouwtuin-methode heeft een open en low-tech karakter en maakt custom-made toepassingen van regionale natuurlijke materialen op een betaalbare manier mogelijk. De losmaakbare prefab elementen bieden ruimte voor (regionale) variatie en dragen bij aan herkenbare en waardevolle streek architectuur. De eenvoud van de methode maakt het mogelijk voor opdrachtgevers om zelf mee te bouwen, waardoor kosten kunnen worden bespaard.
Groeimogelijkheden
Bouwtuin ziet veel potentie in de toepassing van haar diensten voor kleinschalige woningbouw in de context van stadsrand verdichting, het landelijke gebied of gevelrenovatie van naoorlogse woningbouw. De betrouwbaarheid ten aanzien van de beschikbaarheid van het regionale materiaal is nog een pijnpunt en kan door het aangaan van lange termijn samenwerkingsverbanden worden georganiseerd. Ter opschaling en als stip op de horizon ziet stichting Bouwtuin het voor zich te transformeren naar een op regionale leest geschoeide Bouwtuin-coöperatie van boeren, natuurbeheerders, bouwers en ontwerpers in de geest van coöperatieve Landbouwersbanken aan het begin van de 20e eeuw.
Contact
